Historia parafii
Treść
Historia parafii
We wsi Ochotnica Dolna udokumentowane duszpasterstwo istniało już w drugiej połowie XVI wieku. Była to jednak filia parafii tylmanowskiej. Duszpasterstwo ograniczało się do odprawienia co drugą niedzielę mszy świętej przez proboszcza z Tylmanowej i sprawowania pogrzebów. W 1566 roku miejscowi chłopi wraz z sołtysem Walentym Ochotnickim zbudowali drewniany kościół usytuowany obok cmentarza. Przy tym kościele od 1784 roku zamieszkał kapłan, aby prowadzić regularne duszpasterstwo, ale, ze względu na brak uposażenia, parafii tutaj nie utworzono Po pożarze 1 lutego 1813 roku, który zniszczył doszczętnie istniejąca świątynię w roku 1816, za czasów duszpasterzowania ks. Marcina Franakay, wybudowano nowy, obecny kościół, do którego miejscowy ochrzczony Izraelita Karol Ochotnicki zakupił za 1000 zł 4 barokowe ołtarze chrześcijańskie, rzeźby, obrazy, ambonę, dwa dzwony i inne przedmioty kultu z kościoła pofranciszkańskiego ze Starego Sącza. Za ks. Franciszka Kostyalego (1860-1876) dobudowano do kościoła kaplice Bożego Grobu i poszerzono cmentarz. Ks. Józef Zielonka (1882-1889) wystawił wraz z ochotniczanami dwie zakrystie, wyposażył je, oszalował kościół, wzmocnił wieżę, odnowił kaplicę Trójcy św. Pod koniec XIX wieku kościół otoczono kamiennym murem, a w 1912 gontowy dach pokryto blachą. Mimo wciąż trudnych warunków bytowych co skutkowało częstymi zmianami duszpasterzy, biskup tarnowski Leon Wałęga dnia 10. maja 1925 roku erygował w Ochotnicy Dolnej parafię p.w. Znalezienia Krzyża Świętego. W 1930 ks. Jan Lipień dobudował do wieży parafialnego już kościoła dwie kaplice. Jedyny gruntowny remont budynku świątyni przeprowadzono w 1948 roku za ks. Jana Marszałka. W latach późniejszych – aż do roku 2010 - ograniczano się tylko do najbardziej koniecznych prac konserwacyjnych przeprowadzanych metodą gospodarczą. Kościół jest budowlą orientowaną, drewnianą, bez wyraźnych cech stylowych, o konstrukcji zrębowej, z wieżą konstrukcji słupowej, oszalowany. Jest jednonawowy, z węższym od nawy prezbiterium oraz wspomnianymi kaplicami i zakrystiami. Dach kościoła jest siodłowy, pierwotnie kryty gontem. Hełm wieży i wieżyczka na sygnaturkę baniaste z latarniami o charakterze barokowym. Kościół otoczony jest wiekowymi lipami, które w roku 1993 zostały uznane za pomniki przyrody. Nieopodal, za murem otaczającym świątynię, parafianie wraz z ks. Stanisławem Wojcieszakiem ówczesnym probszczem wybudowali wolnostojącą dzwonnicę dostosowaną kształtem do bryły kościoła. W niej umieszczone są trzy dzwony. Od południowej strony kościoła usytuowany jest cmentarz. W 1994 roku powiększono go i odnowiono kamienne ogrodzenie cmentarza.
24.10. 2008.roku po sześciu latach pełnienia urzędu proboszcza parafii Siemiechów, ksiądz mgr Paweł Legutko został zamianowany proboszczem parafii p.w. Znalezienia Krzyża Świętego w Ochotnicy Dolnej. Po objęciu probostwa ks. Proboszcz stwierdził pilną konieczność uporządkowania zakrystii i prezbiterium kościoła i doposażenie zakrystii w nowe alby, komże, puryfikatorze i ornaty, na które trzeba było dobudować odpowiednie szafki. Jednocześnie kontynuował rozpoczętą przez Poprzednika renowację zabytkowego wnętrza kościoła. W chwili objęcia parafii w renowacji konserwatorskiej były ołtarz główny i ołtarz boczny oraz chrzcielnica. Ks. Proboszcz polecił dokończenie tych prac i dzięki finansowej pomocy Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zlecił renowację ołtarza bocznego Najświętszej Maryi Panny,. Ze środków parafialnych odrestaurowane zostały ambona i figury świętych Franciszka i Błogosławionej Salomei {św. Kingi} . Bardzo szybko okazało się, że prace konserwatorskie wewnątrz świątyni będą bezcelowe, jeśli nie zostanie przeprowadzony generalny remont budynku kościoła i związane z tym konieczne roboty w obrębie obejścia kościoła i sąsiadującego z nim cmentarza parafialnego. Zadanie to jednak wydawało się niezwykle trudne ze względu na duży zakres robót koniecznych do wykonania i brak środków finansowych na pokrycie ich kosztów. W pierwszej kolejności należało dokonać wymiany pokrycia dachowego, które było mocno skorodowane i przeciekało w wielu miejscach, narażając na nieuchronną degradację konstrukcję budynku oraz zabytkowe wnętrze kościoła z jego bezcennym wyposażenie. W odpowiedzi na apel Księdza Proboszcza parafianie rozpoczęli gromadzenie środków finansowych na remont. Wspólnota leśna z Ochotnicy Dolnej przekazała na ten cel około 100 m3 drzewa, które zostało przez parafian bezinteresownie ścięte i przygotowane do zwózki, a następnie przetarte i złożone.
Na początku 2009 roku pojawiła się możliwość aplikowania o środki na remont kościoła pochodzące z Unii Europejskiej - Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013, działania „Odnowa i rozwój wsi”. Środki te mogły być przeznaczone na remont elewacji i dachów zabytkowych obiektów sakralnych oraz elementów małej architektury. W celu pozyskania tych środków został sformułowany wniosek o dofinansowanie projektu, któremu nadano nazwę: „Remont budynku kościoła p.w. Znalezienia Krzyża Świętego w Ochotnicy Dolnej – etap I (w tym wymiana pokrycia dachowego i modernizacja elementów zagospodarowanie terenu wokół kościoła)”. W zakresie tegoż projektu przewidziano wykonanie następujących robót:
I. Wymianę pokrycia dachowego kościoła, a w szczególności:
1) zerwanie starego pokrycia wraz z odeskowaniem, rynnami, rurami spustowymi i instalacją odgromową,
2) wymianę i wzmocnienie niektórych elementów konstrukcji dachowej,
3) wykonanie pełnego deskowania dachu wraz z folią paro przepuszczalną na kontr łatach,
4) zaimpregnowanie istniejących i nowych elementów konstrukcji oraz deskowania dachu,
5) pokrycie dachu łącznie z wieżyczkami blachą miedzianą wraz z wykonaniem obróbek blacharskich i odtworzeniem elementów dekoracyjnych wież,
6) montaż rynien i rur spustowych z blachy miedzianej,
7) wymianę instalacji odgromowej (na instalacje z miedzi),
8) uzupełnienie i wymiana drewnianych elementów elewacji – w zakresie związanym z wymianą pokrycia dachu,
9) wymianę pokrycia daszków na ogrodzeniu kościoła (zakres i sposób wykonania jak przy dachu na budynku kościoła),
10) wymianę pokrycia dachu na dzwonnicy (zakres i sposób wykonania jak przy dachu na budynku kościoła);
II. Modernizację elementów zagospodarowania terenu wokół budynku, w tym:
1) renowację ogrodzenia wokół kościoła.
Z pomocą władz gminy opracowano dokumentację aplikacyjną, którą złożono w marcu 2009 roku w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Małopolskiego, gdzie rozpoczął się proces jej weryfikacji i oceny, zgodnie z obowiązującymi procedurami.
Po pomyślnym zakończeniu tego procesu i uzyskaniu decyzji o przyznaniu dofinansowania na remont kościoła, zgodnie z wymogami programu PROW i obowiązującą procedurą w sierpniu 2009 ogłoszono przetarg na roboty budowlane objęte zakresem projektu. Jako datę składania i otwarcia ofert wyznaczono dzień 16 września 2009 roku. Do przetargu przystąpiły 2 firmy (z Warszawy i Pcimia), jednak zaoferowane przez nie kwoty (obydwie powyżej 800 tys. zł) znacznie przewyższały możliwości finansowe parafii, nawet po uwzględnieniu planowanej kwoty dotacji. Przetarg unieważniono i ogłoszono kolejny - z wyznaczoną datą składania i otwarcia ofert na dzień 22.10.2009 roku. Tym razem do przetargu przystąpiło 5 firm z różnych części Polski. Najniższą cenę za wykonanie remontu (642.356,90 zł brutto) zaoferowało konsorcjum dwóch firm z Ochotnicy Dolnej, tj. Przedsiębiorstwo Budowlane „ESBUD” Stanisław Chryczyk i Usługi Ogólnobudowlane Marian Konopka. Oferta ta była niższa od kolejnej o około 70 tys. złotych, a od najwyższej oferty o około 275 tys. zł.
Po rozstrzygnięciu przetargu, w dniu 9 listopada 2009 roku zawarto umowę na realizację robót z w/ w konsorcjum, jednak ze względu na panujące już wówczas warunki zimowe nie zdecydowano się na rozpoczęcie robót.
W dniu 25 listopada 2009 roku podpisano z Zarządem Województwa Małopolskiego umowę o przyznanie pomocy na realizację przedmiotowego projektu, na podstawie której Parafia mogła liczyć na dotację w wysokości 492.757,00 złotych, płatną w dwóch ratach - po zakończeniu realizacji i rozliczeniu kolejnych etapów robót. Oznaczało to, iż dotacja może być przekazana dopiero po wykonaniu robót i zapłaceniu za nie w całości przez parafię, po złożeniu stosownego wniosku o płatność i jego pozytywnym zweryfikowaniu przez pracowników Urzędu Marszałkowskiego w Krakowie.
Roboty remontowe przy kościele rozpoczęto na wiosnę 2010 roku, zaraz po Świętach Wielkanocnych, we wtorek 6 kwietnia. Pomimo niezwykle sprawnie prowadzonych robót i szybkiego ich postępu niemal od razu natrafiono na duże trudności. Po rozebraniu pokrycia wieży kościoła i odsłonięciu jej konstrukcji okazało się, iż wskutek licznych przecieków oraz szkodliwego działania owadów jest ona bardzo mocno skorodowana i zniszczona. Konieczna stała się wymiana całej konstrukcji zwieńczenia wieży (powyżej górnego poziomu czworobocznego trzonu wieży) wraz z hełmem, latarniami, kopułą i krzyżem na szczycie wieży oraz kilku drewnianych elementów konstrukcyjnych rozety stanowiącej podstawę konstrukcji zwieńczenia wieży. W podobnym stanie – jak się później okazało - znajdowała się konstrukcja małej wieżyczki, którą w całości wymieniono. Wszystkie te roboty wykonano bardzo sprawnie i fachowo, z dużą dbałością o wierne odtworzenie pierwotnej formy architektonicznej tychże elementów. Z podobnych względów zdecydowano się również na wymianę zewnętrznego oblicowania całego trzonu wieży (obicie z drewnianych desek gr. 40 mm odpowiednio zaimpregnowanych i pomalowanych środkiem firmy „Sadolin”) wraz z żaluzjami umiejscowionymi na elewacji. Odnowiono również krzyże znajdujące się na szczytach obu wież , pod którymi umieszczono dodatkowo pozłacane kopułki.
Na początku maja prowadzonym robotom stanęły na przeszkodzie niesprzyjające warunki atmosferyczne - bardzo intensywne opady deszczu, które przez okres kilku tygodni praktycznie uniemożliwiały prowadzenie robót. Głównym zajęciem robotników pracujących przy remoncie było w tym okresie zabezpieczanie odkrytych części wież i połaci dachu plandekami, w czym często pomagały siostry zakonne i księża pracujący w parafii.
Pomimo tych niedogodności z początkiem czerwca zakończono roboty związane z remontem wież i przystąpiono do wymiany pokrycia dachu na kościele. Po zerwaniu starego pokrycia dachowego z blachy i znajdujących się pod nim drewnianych gontów okazało się, iż wiele elementów konstrukcji dachu musi być wymienionych. Ponadto stwierdzono, iż stara konstrukcja i połacie dachu są bardzo zwichrowane – prawdopodobnie na skutek robót prowadzonych w 1948 roku przez księdza Marszałka, kiedy to budynek był podnoszony celem wykonania wentylacji przestrzeni pod podłogą i wymiany niektórych belek podwalinowych ścian. Konstrukcję dachu wzmocniono i skorygowano jego geometrię poprzez wymianę bądź uzupełnienie wielu elementów więźby.
Z początkiem lipca przystąpiono do wymiany pokrycia dachowego na dzwonnicy zlokalizowanej przy kościele oraz wymiany konstrukcji i pokrycia daszków na ogrodzeniu wokół kościoła ( nowe pokrycie wykonano z blachy miedzianej) oraz renowacji ogrodzenia z kamienia i jego metalowych elementów. Ogrodzenie to zostało dokładnie wyczyszczone i wypiaskowane, wyczyszczone spoiny ponownie uzupełniono zaprawą, odrestaurowane powierzchnie zabezpieczono impregnatem do kamienia. Metalowe elementy ogrodzenia po wypiaskowaniu zostały ocynkowane ogniowo. Podobnie jak w przypadku wież kościelnych wymieniono w całości konstrukcję zwieńczającą dach dzwonnicy, z kopułą i latarnią, odrestaurowano krzyż na szczycie dzwonnicy, pod którym umieszczono pozłacana kopułkę. Podobne, ale mniejsze pozłacane kopułki umieszczono nad bramą wejściową w ogrodzeniu kościoła oraz nad wejściami do kościoła – głównym i bocznym.
Równocześnie z robotami remontowymi kościoła prowadzone były również roboty na przylegającym do kościoła cmentarzu, gdzie układano kostkę brukową wraz z obrzeżami i podbudową żwirowo-tłuczniową na wszystkich alejkach cmentarnych oraz na ciągu komunikacyjnym stanowiącym dojazd do kontenerów na śmieci umiejscowionych w obrębie cmentarza. Roboty wykonywało również Przedsiębiorstwo Budowlane „ESBUD”, które niezwykle solidnie i tanio zrealizowało ten zakres robót.
W trakcie wykonywania robót związanych z remontem dachu pojawiła się myśl, aby wykonać również remont elewacji kościoła – wszak wymiana pokrycia dachowego i obróbek blacharskich wiązała się z wymianą wielu drewnianych elementów elewacji, która również wykazywała duży stopień skorodowania i degradacji. Koncepcja ta wiązała się z kolei z potrzebą wymiany stolarki okiennej i drzwiowej i dalej z ociepleniem ścian oraz stropu kościoła, którego odwieczną bolączką był brak izolacji termicznej, co szczególnie zimą bardzo doskwierało wszystkim przebywającym w kościele. Wykonanie tych robót oznaczało konieczność poniesienia dużych, nieprzewidzianych wcześniej kosztów, gdyż roboty te nie były objęte zakresem robót określonym w umowie z wykonawcami robót.
W końcu zdecydowano się na realizację tych robót. Tak więc wykonano ocieplenie stropu kościoła wełną mineralną grubości 20 cm i ślepą podłogę z desek nad warstwą izolacji (wcześniej ze stropu ściągnięta została warstwa starej izolacji z waty szklanej i deskowanie oraz ogromne ilości odchodów nietoperzy i ptaków zalegające na stropie), ocieplenie ścian kościoła wełną mineralną grubości 10 cm (ściany pełne z bali drewnianych – główna bryła kościoła) lub 20 cm (ściany o konstrukcji szkieletowej – kaplice boczne), wymianę zewnętrznego oblicowania ścian z desek drewnianych grubości 40 mm, zaimpregnowanych i pomalowanych środkami firmy „Sadolin”, wymianę stolarki okiennej, wymianę drzwi wejściowych bocznych i do zakrystii. Ponadto, ze względu na zły stan techniczny konstrukcji i niefunkcjonalność, przebudowano obydwa wejścia do kościoła – główne oraz boczne, a także wejście i przedsionek do zakrystii. Wykonano również nowy kamienny cokół na elewacji – powyżej poziomu gruntu, a na otworach wentylacyjnych zamontowano kratki ze stali nierdzewnej. Przy wymianie odeskowania ścian zadbano o dokładne odtworzenie detali architektonicznych, wzbogacono elewacje o dodatkowe, podwójne okapy – poziome obróbki z blachy miedzianej, stanowiące zabezpieczenie przyciesia. Wszystkie roboty wykonała firma Pana Mariana Konopki, oprócz stolarki okiennej i drzwiowej, którą wykonała i zamontowała firma Pana Andrzeja Walkowskiego z Krościenka. Inspektorem nadzoru całości prac był P. mgr inż. Zbigniew Chlebek.
Wartość wszystkich robót remontowych wykonanych na budynku kościoła i w jego otoczeniu w 2010 roku wyniósł około 1 milion złotych.
Jednocześnie konieczna była kontynuacja renowacji zabytkowego wnętrza kościoła. W chwili objęcia parafii przez Ks. Pawła Legutkę wewnątrz kościoła był odrestaurowany ołtarz boczny Najświętszego Serca Pana Jezusa i chrzcielnica a ołtarz główny był w renowacji. Ks. Proboszcz polecił dokończenie tych prac i zlecił renowację ołtarza bocznego Najświętszej Maryi Panny, ambony i figur świętych aniołów. Do ołtarza N.M.P. ksiądz proboszcz ufundował obraz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Jest on osadzony pod obrazem Matki Bożej Wniebowziętej nasuwanym od góry dzięki specjalnemu mechanizmowi. Obraz M.B. Nieustającej Pomocy eksponowany jest szczególnie we środy podczas Nowenny. Dzięki ofiarom parafian i dotacji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków zostały też odrestaurowane figury Św. Franciszka i Bł. Salomei, ambona i ołtarz Matki Boskiej Różańcowej w kaplicy bocznej kościoła. Prace konserwatorskie i złoceniowe wykonała firma Czop-Bukowski z Krakowa.
Wewnątrz kościoła konieczne było wykonanie nowej dębowej podłogi. Została ona położona na starej podłodze a prace te wykonał miejscowy stolarz Jacek Batko. Koszt nowej podłogi - materiał i wykonanie - to 35 000 złotych w całości opłacony z ofiar parafian. Wszystkie ławki w kościele także zostały odnowione. Pracę tę wykonali miejscowi stolarze jako dar dla Parafii. Odnowione zostały też konfesjonały.
W niedzielę 25.09.2010.r. z krótką niezapowiedzianą wizytą przybył do parafii Ks. Bp Ordynariusz Wiktor Skworc, aby wyrazić całej parafialnej wspólnocie uznanie i podziękowanie za wykonaną pracę remontową.. Obiecał wtedy, że po całkowitym ukończeniu prac osobiście dokona poświęcenia tego dzieła. Obietnicę tę spełnił podczas uroczystej sumy w niedzielę 3.04.2011.r.
Mimo ogromnego wysiłku materialnego, jakiego wymagały już wykonane prace, Parafianie i Ksiądz Proboszcz nie spoczywają na laurach. W maju i czerwcu 2011 roku parafialny parking, przewidywany w przyszłości na miejsce budowy nowego kościoła parafialnego, został nawieziony żwirem /nie bez trudności formalno - prawnych, niestety/ i utwardzony nawierzchnią bitumiczną. Przed Księdzem Proboszczem i Parafianami jeszcze wiele wyzwań i dalszych prac, ale z Bożą pomocą wszystkim pracom podołamy, aby Bóg był uwielbiony we wszystkich naszych dobrych czynach.
